Μια δημοσιογράφος του Guardian εξηγεί γιατί τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν «αδικηθεί» από μελέτες και εκθέσεις με ελλιπή επιστημονικά στοιχεία, επηρεάζοντας την κοινή γνώμη και κυρίως όσους θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα.
Tον Ιανουάριο που συνήθως τίθενται οι στόχοι της νέας χρονιάς, ίσως κι εσείς ήσασταν ένας από τους 1 δις καπνιστές που αποφασίσατε να κόψετε το τσιγάρο. Για κάποιους ανθρώπους, αυτή η προσπάθεια έχει σύμμαχο ένα ηλεκτρονικό τσιγάρο: σε πρόσφατη μελέτη στην Αγγλία αποδείχθηκε ότι αυτές οι συσκευές βοήθησαν τουλάχιστον 18.000 καπνιστές –που έτσι κι αλλιώς το είχαν πάρει απόφαση- να πετύχουν τον στόχο τους. Αυτά είναι εξαιρετικά νέα, αλλά θα υπήρχαν τόσες αποφάσεις για διακοπή του καπνίσματος, αν δεν υπήρχε το ηλεκτρονικό τσιγάρο; Μπορεί και όχι. Η αλήθεια είναι ότι κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους υπήρξαν αρκετά άρθρα που υπογράμμιζαν τους κινδύνους που ελλοχεύουν σ' αυτές τις συσκευές ατμίσματος και φυσικά πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι τόσο επικίνδυνα όσο και τα κανονικά. Για την ακρίβεια αυτή η μάλλον λάθος αντίληψη ενισχύθηκε όταν πριν από έναν χρόνο προέκυψε ότι 1 στους 4 ενήλικες είχαν αυτήν την άποψη, ενώ το 2013 το ποσοστό ήταν 1 στους 10.
Ωστόσο, είναι γνωστό ευρέως πλέον ότι πρόκειται για μια λάθος αντίληψη. Υπάρχουν πλέον πολύ ισχυρές ενδείξεις, από μια σειρά μελετών, ότι το να κόψει κανείς το τσιγάρο και να συνεχίσει να καπνίζει ηλεκτρονικό είναι κάτι πολύ λιγότερο επικίνδυνο από το να εισπνέει καπνό. Μόλις πριν από λίγους μήνες, μελέτη που εκπονήθηκε από το Royal College of Physicians, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος για την υγεία που απορρέει από την εισπνοή ατμού μακράς διάρκειας από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι απίθανο να υπερβεί το 5% της βλάβης από τον καπνό που περιέχεται στα κανονικά τσιγάρα. Το RCP και έκτοτε και άλλες οργανώσεις γιατρών του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως το Royal College of General Practitioners, κατέστησαν σαφές ότι είναι σημαντικό να προωθηθεί η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων, μαζί με άλλα προϊόντα νικοτίνης (όπως η θεραπεία αντικατάστασης νικοτίνης) σε καπνιστές που προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα. Το έργο αυτών των οργανώσεων υποστηρίζεται από μια δήλωση συναίνεσης που εγκρίθηκε από πολλές από τις κύριες φιλανθρωπικές οργανώσεις για την υγεία και τους φορείς δημόσιας υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Συμφωνούν ότι το σκεύασμα είναι ασφαλέστερο από το κάπνισμα και ενώ τα προϊόντα αυτά δεν είναι ελεύθερα κινδύνου και δεν πρέπει να προωθούνται στα παιδιά, έχουν θεμιτό και θετικό ρόλο στην προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος. Όμως, αυτή η άποψη δεν φαίνεται να προωθείται ιδιαιτέρως. Η αρθρογραφία που προωθεί τις αρνητικές επιπτώσεις του ατμίσματος συνήθως προέρχεται από χώρες όπου δεν έχουν εκπονηθεί μελέτες για τους πραγματικούς κινδύνους. Ορισμένοι τίτλοι εφημερίδων και ηλεκτρονικού Τύπου καθοδηγούνται από εκθέσεις όχι πάντα αξιόπιστων οργανισμών που επιλέγουν να επικεντρωθούν στον απόλυτο κίνδυνο τυχόν χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου χωρίς να το συγκρίνουν με το κάπνισμα (το οποίο είναι το πλέον θανατηφόρο και σκοτώνει έναν στους δύο τακτικούς χρήστες).
Το 2016 είδε τουλάχιστον δύο σημαντικές αναφορές αυτού του είδους. Τον Σεπτέμβριο, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας δημοσίευσε μια έκθεση που έθεσε μια σειρά μέτρων σχετικά με τη ρύθμιση των ηλεκτρονικών τσιγάρων για χώρες που έχουν προσυπογράψει τη Σύμβαση για τον Έλεγχο του Καπνού, μια παγκόσμια συνθήκη για τη δημόσια υγεία. Αυτά τα μέτρα αφορούσαν κυρίως την απαγόρευση ή τον αυστηρό περιορισμό της πώλησης, διανομής και εμπορίας ηλεκτρονικών τσιγάρων. Η έκθεση του ΠΟΥ διεξήχθη εκτενώς από το Κέντρο Μελέτης του Καπνού και Αλκοόλ του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά τα ευρήματά του σημαίνουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα θα εξακολουθήσουν να μην είναι διαθέσιμα σε εκατομμύρια καπνιστές σε πολλές χώρες που έχουν απαγορεύσει αυτές τις συσκευές ή σκέφτονται να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Τον Δεκέμβριο του 2016 δημοσιεύτηκε μια επισκόπηση που συντάχθηκε από την Αμερικανική Ένωση Χειρουργών, η οποία επικεντρωνόταν στη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων στους νέους. Εδώ η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιγράφεται ως ανησυχητική για τη δημόσια υγεία, υποστηρίζοντας ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι πλέον το πιο συνηθισμένο προϊόν καπνού μεταξύ των νέων στις ΗΠΑ και ότι η χρήση νικοτίνης σε οποιαδήποτε μορφή δεν είναι ασφαλής τόσο για τους νέους όσο και για τις εγκύους. Και πάλι, ενώ ορισμένα από τα επιστημονικά στοιχεία της έκθεσης είναι ακριβή, τα συμπεράσματα που υποστηρίζουν την αυστηρή απαγόρευση των ηλεκτρονικών τσιγάρων δεν ήταν.
Στην έκθεση δεν γινόταν σύγκριση των κινδύνων του καπνίσματος και ατμίσματος, και γι' αυτό αποτύγχανε να καταστήσει σαφές ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα δεν είναι προϊόντα καπνού. Ταυτόχρονα, η ίδια έκθεση κατέληγε σε συμπεράσματα σχετικά με τη νικοτίνη που θα ισχύουν και για τη θεραπεία αντικατάστασης νικοτίνης – κάτι το οποίο είναι ασφαλές και εγκεκριμένο για χρήση κατά την κύηση και από νεαρούς καπνιστές. Επίσης, ενέκρινε πολιτικές που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τους ήδη καπνιστές από τη μετάβαση σε ηλεκτρονικά τσιγάρα. Κάπου εδώ ας σημειωθεί ότι Αμερικανοί επιστήμονες έχουν επικρίνει τα δεδομένα από τις ΗΠΑ που παρείχαν τη βάση για τη συγκεκριμένη έκθεση, ωστόσο ας θεωρηθεί πιθανό ότι η δημοσίευση αυτής της έκθεσης θα συμβάλει στην αντίληψη ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι επικίνδυνα. Επί της ουσίας, αυτές οι δύο εκθέσεις παραβλέπουν σε μεγάλο βαθμό το γεγονός ότι έχουν ήδη ληφθεί μέτρα σε πολλές χώρες (συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της ΕΕ) για την προστασία του κοινού από τυχόν κινδύνους από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. Αυτά περιλαμβάνουν πολιτικές όπως το όριο ηλικίας πώλησης, οι περιορισμοί στη διαφήμιση και οι συσκευασίες για παιδιά. Οι ανησυχίες σχετικά με τις εκρήξεις μπαταριών και τη δηλητηρίαση από τη νικοτίνη μπορούν επίσης να αντιμετωπιστούν ακολουθώντας απλούς κανόνες ασφαλείας, όπως αυτοί που ορίζονται από την Royal Society for Prevention of Accidents... Σύμφωνα με τη Linda Bauld που αρθρογράφησε για το συγκεκριμένο θέμα στον Guardian, ακομη και έτσι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα για την ώρα αποτελούν σπουδαία εναλλακτική και με σημαντικό ποσοστό επιτυχίας σε όσους προσπαθούν να απαλλαγούν από αυτή τη δυσάρεστη συνήθεια. Ωστόσο, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν αντιμετωπιστούν οι λανθασμένες εντυπώσεις που προωθούνται στο κοινό. Η συνεχής έρευνα μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση ενώ ήδη από το 2016 έχουν εκπονηθεί σημαντικές μελέτες, πολλές από τις οποίες ανατέθηκαν από την Cancer Research UK, από την οποία αναμένονται πολλά σημαντικά συμπεράσματα στο άμεσο μέλλον. Καλώς ή κακώς και σε ο,τι αφορά το ζήτημα του ατμίσματος μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν η θετική προσέγγιση του Ηνωμένου Βασιλείου όσον αφορά τα ηλεκτρονικά τσιγάρα θα επιτύχει την σωστή ισορροπία μεταξύ κινδύνων και οφελών. Το ζητούμενο παραμένει να γίνεται ό,τι είναι δυνατόν να ενθαρρύνει τους καπνιστές στην προσπάθεια τους να διακόψουν το κάπνισμα. Κι αυτό είναι η στροφή τους προς το ηλεκτρονικό τσιγάρο, τότε είναι μια επιλογή που θα πρέπει να υποστηριχθεί, καταλήγει η Bauld.
